Krzysztof W codziennym zabieganiu, pośród wielu trosk i modlitw zanoszonych do Boga, łatwo jest poczuć się zagubionym w panteonie świętych. Czasem szukamy orędowników w sprawach wielkich i dramatycznych, zapominając o tych, którzy stali u samych fundamentów naszego Kościoła. Jedną z takich postaci, niezwykle ważną, a być może nieco zapomnianą, jest Święty Klemens – papież i męczennik. Jego historia to nie tylko zapis wydarzeń sprzed dwóch tysięcy lat, ale przede wszystkim potężne świadectwo wiary, pokory i nadziei, które może stać się duchowym wsparciem dla każdego z nas, zwłaszcza w chwilach próby.
Kim był Święty Klemens? Papież z czasów apostołów
Święty Klemens Rzymski, bo tak brzmi jego pełne miano, był czwartym papieżem, następcą świętego Piotra, po Linusie i Klecie. Jego pontyfikat przypada na sam schyłek I wieku, prawdopodobnie na lata 88-97. To czas niezwykły – epoka, w której wciąż żywe były wspomnienia o Apostołach, a Kościół, choć już rozprzestrzeniony po całym Cesarstwie Rzymskim, dopiero kształtował swoje struktury i zmagał się z pierwszymi poważnymi kryzysami wewnętrznymi oraz zewnętrznymi prześladowaniami.
Tradycja chrześcijańska, przekazana przez tak wielkich pisarzy wczesnochrześcijańskich jak święty Ireneusz z Lyonu, podaje, że Klemens osobiście znał świętych Apostołów Piotra i Pawła. Miał być ich uczniem i współpracownikiem. To niezwykle ważna informacja, która nadaje jego posłudze wyjątkową rangę. Nie był on kimś, kto o wierze uczył się z drugiej czy trzeciej ręki. On czerpał ją prosto od tych, którzy chodzili z Jezusem lub zostali przez Niego bezpośrednio powołani.
Czy wiesz, co łączyło Świętego Klemensa z apostołami Piotrem i Pawłem?
To pytanie dotyka sedna autorytetu Świętego Klemensa. Bycie „uczniem apostołów” oznaczało coś więcej niż tylko słuchanie ich nauk. Oznaczało to współuczestnictwo w ich misji, przejęcie ich ducha i bycie żywym ogniwem w łańcuchu, który nazywamy sukcesją apostolską. Święty Ireneusz pisał, że Klemens „widział na własne oczy świętych Apostołów, obcował z nimi, ich nauczanie miał jeszcze w uszach, a ich tradycję przed oczyma”. To właśnie ta bezpośrednia więź sprawiła, że gdy w gminie chrześcijańskiej w Koryncie wybuchł bunt, to właśnie biskup Rzymu, Klemens, poczuł się odpowiedzialny, by interweniować. Jego głos był echem głosu samych Apostołów.
List do Koryntian – Głos jedności w młodym Kościele
Najcenniejszą pamiątką, jaką pozostawił po sobie Święty Klemens, jest jego List do Koryntian. To jeden z najstarszych, o ile nie najstarszy, dokument chrześcijański, który nie wszedł do kanonu Pisma Świętego. Jego znaczenie jest jednak ogromne. Napisany około 96 roku, jest świadectwem troski papieża o jedność i porządek w Kościele.
W Koryncie doszło do poważnego sporu – grupa młodszych członków wspólnoty zbuntowała się przeciwko starszym (prezbiterom) i bezprawnie pozbawiła ich urzędu. Klemens, pisząc w imieniu Kościoła rzymskiego, wzywa Koryntian do pokuty, pokory i przywrócenia legalnej władzy. Jego argumentacja opiera się na trzech filarach:
- Powołanie się na porządek stworzenia: Tak jak w przyrodzie i we wszechświecie panuje harmonia ustanowiona przez Boga, tak również w Kościele musi panować ład.
- Przykład Starego Testamentu: Klemens przypomina o hierarchii kapłańskiej w Izraelu jako wzorze dla wspólnoty chrześcijańskiej.
- Nauka o sukcesji apostolskiej: To kluczowy fragment listu. Papież wyjaśnia, że Apostołowie, wiedząc, iż powstaną spory o władzę, sami ustanowili swoich następców (biskupów i diakonów), aby zapewnić ciągłość misji Kościoła.
Dlaczego list papieża sprzed 2000 lat wciąż porusza serca wiernych?
W mojej posłudze kapłańskiej często spotykam się z sytuacjami, w których spory, nieporozumienia i ludzka pycha ranią wspólnoty – czy to rodzinne, czy parafialne. Słowa Świętego Klemensa są w takich chwilach jak balsam. On nie piętnuje i nie grozi, lecz z ojcowską troską prosi: „Dlaczego kłótnie, gniewy, spory, schizmy i wojna są między wami? (…) Dlaczego rozrywamy i rozczłonkowujemy członki Chrystusa, powstajemy przeciw własnemu ciału i dochodzimy do takiego szaleństwa, że zapominamy, iż jesteśmy członkami jedni drugich?”. Ten list jest aktualny, ponieważ dotyka odwiecznego problemu ludzkiego serca – pychy, która niszczy jedność. Przypomina nam, że fundamentem każdej chrześcijańskiej wspólnoty musi być pokora i miłość, a nie dążenie do własnej chwały.
Męczeństwo na wygnaniu – świadectwo wiary aż po krańce ziemi
Choć historyczne dowody na temat końca życia Świętego Klemensa są skąpe, to starożytna i bardzo silna tradycja mówi o jego męczeńskiej śmierci. Według tych przekazów, za panowania cesarza Trajana, Klemens został skazany na ciężkie roboty w kamieniołomach w Chersonezie Taurydzkim – na terenie dzisiejszego Krymu. Było to miejsce zsyłki dla wielu chrześcijan.
Nawet na wygnaniu papież nie przestał być pasterzem. Głosił Ewangelię współwięźniom, umacniał ich w wierze i, jak głosi legenda, dokonał cudu. Gdy skazańcy cierpieli z pragnienia, Klemens modlił się i zobaczył na wzgórzu baranka, który uderzał kopytem w ziemię. Gdy papież podszedł w to miejsce i uderzył w nie toporem, wytrysnęło obfite źródło wody. Ten cud miał spowodować liczne nawrócenia, co rozwścieczyło rzymskich urzędników.
Aby położyć kres jego wpływom i zastraszyć innych chrześcijan, podjęto decyzję o jego egzekucji. Zabrano go na statek, wypłynięto w morze, a następnie przywiązano mu do szyi starą kotwicę i wrzucono w głębinę. W ten sposób Święty Klemens oddał życie za wiarę, stając się męczennikiem.
Tajemnica kotwicy. Odkryj symbol, który stał się znakiem nadziei dla milionów
Kotwica, narzędzie męczeństwa Świętego Klemensa, paradoksalnie stała się jednym z najpiękniejszych i najstarszych symboli chrześcijańskich. Już w Liście do Hebrajczyków czytamy, że nadzieja jest dla nas „bezpieczną i silną kotwicą duszy” (Hbr 6, 19). Dla pierwszych chrześcijan, żyjących w świecie pełnym niepewności i prześladowań, kotwica była ukrytym znakiem Chrystusa i zbawienia.
Symbol ten, związany ze Świętym Klemensem, przypomina nam o kilku prawdach:
- Nadzieja w cierpieniu: Nawet w najcięższej próbie, w „morzu” trudności, nasza wiara w Chrystusa jest jak kotwica, która trzyma nas mocno i nie pozwala zatonąć.
- Stabilność wiary: Kotwica symbolizuje niezmienność i pewność nauki Kościoła, przekazanej od Apostołów, której strzegł Święty Klemens.
- Ostateczne przeznaczenie: Kotwica rzucona w morze sięga dna; nasza nadzieja sięga nieba, gdzie czeka na nas bezpieczna przystań.
Dlatego właśnie Święty Klemens stał się patronem żeglarzy, marynarzy, a także kamieniarzy i marmurarzy, upamiętniając jego losy na wygnaniu.
Dziedzictwo Świętego Klemensa dla nas dzisiaj
Życie i nauczanie Świętego Klemensa niesie ze sobą przesłanie, które jest niezwykle potrzebne w naszych czasach. Uczy nas przede wszystkim trzech fundamentalnych postaw:
- Wierności Tradycji: Przypomina, że nasza wiara nie jest wymysłem dzisiejszego dnia, ale skarbem przekazywanym z pokolenia na pokolenie od samych Apostołów.
- Troski o jedność: Wzywa nas do przezwyciężania sporów w naszych rodzinach, parafiach i społecznościach poprzez pokorę i dialog.
- Niezłomnej nadziei: Jego męczeństwo pokazuje, że nawet największe cierpienie i poczucie opuszczenia, jak rzucenie w morską toń, nie jest końcem, jeśli trzymamy się Chrystusa – naszej kotwicy.
Jak zauważa historyk wczesnego chrześcijaństwa, ks. prof. Marek Starowieyski, postać Klemensa jest kluczowa dla zrozumienia, jak wczesny Kościół postrzegał autorytet biskupa Rzymu jako strażnika jedności.
Podsumowanie
Święty Klemens I, papież i męczennik, to postać monumentalna. To pasterz, który z ojcowską miłością upominał i troszczył się o jedność Kościoła. To świadek, który wierność Chrystusowi przypieczętował własną krwią. Jego życie i pisma są dowodem na to, że Kościół od samego początku opierał się na fundamencie Apostołów i ich następców.
Niech przykład Świętego Klemensa, jego wierność i troska o zgodę, stanie się dla nas wszystkich kotwicą nadziei w trudnych chwilach. Pamiętajmy, że nawet w największej burzy życiowej nie jesteśmy sami. Mamy w niebie potężnego orędownika, który rozumie, czym jest cierpienie, wygnanie i poczucie beznadziei, a który wskazuje nam na Chrystusa jako na jedyną, pewną przystań.
W chwilach zwątpienia lub podczas rodzinnych sporów, zwróćmy się do niego w modlitwie, prosząc o dar jedności i siłę w wierze. Święty Klemensie, módl się za nami.
